چرا کودکان باید وقت خود را در طبیعت بگذرانند

در اوایل دهه ۱۹۸۰، زیست‌شناسی از دانشگاه هاروارد به نام ادوارد اُ. ویلسون نظریه‌ای به نام «بیوفیلیا» مطرح کرد: این که انسان‌ها به طور غریزی به محیط طبیعی خود جذب می‌شوند. اما بسیاری از والدین قرن بیست و یکم این نظریه را زیر سؤال می‌برند، وقتی می‌بینند فرزندانشان ترجیح می‌دهند روی مبل جلوی صفحه نمایش بنشینند تا این که بیرون از خانه بازی کنند.

نگرانی عمومی درباره این که کودکان زمان زیادی را در محیط‌های بسته می‌گذرانند، به حدی شدید شده که این بحران نامی پیدا کرده است: اختلال کمبود طبیعت.

گرچه نامیدن آن به عنوان یک اختلال ممکن است صرفاً یک اصطلاح باشد، اما واضح است که کودکان به طور قابل‌توجهی زمان بیشتری را در داخل خانه نسبت به بیرون از آن سپری می‌کنند. این تغییر تا حدی به دلیل فناوری است. ریچارد لوو، نویسنده کتاب «آخرین کودک در جنگل: نجات کودکان ما از اختلال کمبود طبیعت»، داستانی را تعریف می‌کند از کودکی که به او گفت ترجیح می‌دهد داخل خانه بازی کند، چون «همه پریزهای برق آن‌جا هستند».

ترس فزاینده والدین از بیماری‌ها و خطرات بازی در فضای باز — با وجود شواهد مخالف — نیز عامل بزرگی است. همچنین، با گسترش حومه‌های شهری و مناطق دورتر، طبیعت به قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌شود و کودکان کمتر تمایل دارند در حیاط محصور شده وقت بگذرانند، چه برسد به این که از حصار به حیاط همسایه بروند یا در جنگل قدم بزنند. در عوض، فعالیت‌های داخل خانه آسان‌تر (بدون نیاز به کرم ضدآفتاب!)، ایمن‌تر و حتی برای کودکانی که با بازی‌های ویدئویی چندنفره و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی بزرگ می‌شوند، اجتماعی‌تر به نظر می‌رسند.

چرا باید بیرون رفت؟

مطالعات اخیر فواید — و حتی ضرورت — گذراندن وقت در فضای باز را برای کودکان و بزرگسالان نشان داده‌اند. برخی معتقدند هر محیطی در فضای باز می‌تواند مفید باشد. برخی دیگر می‌گویند باید یک محیط «سبز» با درختان و برگ‌ها باشد. حتی برخی مطالعات نشان داده‌اند که تنها دیدن تصویری از طبیعت می‌تواند برای سلامت روان مفید باشد. با وجود این تفاوت‌های جزئی، اکثر مطالعات توافق دارند که کودکانی که در فضای باز بازی می‌کنند، باهوش‌تر، شادتر، متمرکزتر و کمتر مضطرب هستند نسبت به کودکانی که بیشتر وقت خود را در داخل خانه می‌گذرانند. گرچه دقیقاً مشخص نیست که چگونه عملکرد شناختی و بهبود خلق‌وخو رخ می‌دهد، چند نکته درباره این که چرا طبیعت برای ذهن کودکان مفید است، می‌دانیم:

– اعتماد به نفس را تقویت می‌کند. نحوه بازی کودکان در طبیعت بسیار کمتر ساختارمند است نسبت به اکثر بازی‌های داخل خانه. روش‌های بی‌شماری برای تعامل با محیط‌های بیرونی وجود دارد، از حیاط خانه گرفته تا پارک، مسیر پیاده‌روی محلی یا دریاچه. اجازه دادن به کودک برای انتخاب نحوه تعامل با طبیعت به او قدرت کنترل اعمال خود را می‌دهد.
– خلاقیت و تخیل را پرورش می‌دهد. این سبک بازی بدون ساختار به کودکان اجازه می‌دهد تا به شکلی معنادار با محیط اطراف خود تعامل کنند. آن‌ها می‌توانند آزادانه‌تر فکر کنند، فعالیت‌های خود را طراحی کنند و با روش‌های خلاقانه به جهان نزدیک شوند.
– مسئولیت‌پذیری را آموزش می‌دهد. موجودات زنده اگر مورد بی‌توجهی یا مراقبت نادرست قرار گیرند، می‌میرند. سپردن مسئولیت مراقبت از بخش‌های زنده محیط به کودک، به او می‌آموزد که چه اتفاقی می‌افتد اگر فراموش کند به گیاهی آب بدهد یا گلی را از ریشه بکشد.
– تحریک متفاوتی ارائه می‌دهد. طبیعت ممکن است در مقایسه با بازی‌های ویدئویی کمتر تحریک‌کننده به نظر برسد، اما در واقع حواس بیشتری را فعال می‌کند — می‌توانید محیط‌های بیرونی را ببینید، بشنوید، بو کنید و لمس کنید. لوو هشدار می‌دهد: «هرچه کودکان کمتر در محیط‌های طبیعی وقت بگذرانند، حواسشان محدودتر می‌شود و این غنای تجربه انسانی را کاهش می‌دهد.»
– کودکان را به حرکت وا می‌دارد. اکثر روش‌های تعامل با طبیعت شامل فعالیت بدنی بیشتری نسبت به نشستن روی مبل است. لازم نیست کودک شما به تیم فوتبال محلی بپیوندد یا با دوچرخه در پارک بگردد — حتی یک پیاده‌روی ساده جریان خون را به حرکت درمی‌آورد. ورزش نه تنها برای بدن کودکان مفید است، بلکه به نظر می‌رسد آن‌ها را متمرکزتر می‌کند، که به‌ویژه برای کودکان مبتلا به ADHD مفید است.
– آن‌ها را به فکر کردن وامی‌دارد. لوو می‌گوید که طبیعت حس کنجکاوی منحصربه‌فردی در کودکان ایجاد می‌کند که هیچ محیط دیگری نمی‌تواند آن را فراهم کند. پدیده‌هایی که هر روز به طور طبیعی در حیاط‌ها و پارک‌ها رخ می‌دهند، کودکان را وادار می‌کنند درباره زمین و حیاتی که پشتیبانی می‌کند، سؤال بپرسند.
– استرس و خستگی را کاهش می‌دهد. بر اساس نظریه بازسازی توجه، محیط‌های شهری نیازمند توجه هدایت‌شده هستند که ما را مجبور می‌کند حواس‌پرتی‌ها را نادیده بگیریم و مغز ما را خسته می‌کند. در محیط‌های طبیعی، ما نوعی توجه بی‌تلاش به نام «شیفتگی نرم» را تمرین می‌کنیم که احساس لذت ایجاد می‌کند، نه خستگی.

بنابراین، گرچه زمان استفاده از صفحه نمایش انتخاب آسان‌تر و محبوب‌تری است، اما اختصاص زمان برای بازی در فضای باز بسیار مهم است. برای فعالیت‌های سرگرم‌کننده و تحریک‌کننده‌ای که شما و فرزندانتان می‌توانید در طبیعت انجام دهید، به «ایده‌هایی برای جذب کودکان به طبیعت» مراجعه کنید.